Buitengewoon bewegingsonderwijs
Buitengymzaal in Rijnsaterwoude
Buiten bewegen: het voelt als een match
Van kritische gemeenteraadsleden tot Kamervragen: de realisatie van de Buitengymzaal in Rijnsaterwoude verliep niet zonder slag of stoot. Toch is er inmiddels een breed gedeeld enthousiasme: de kinderen zijn meer buiten en krijgen daar volwaardig bewegingsonderwijs. Bovendien wordt de Buitengymzaal breder ingezet voor de gemeenschap. Hoe verliep het hele proces? En wat zijn tips voor beleidsmedewerkers? Marike Jehee (gemeente Kaag en Braassem) vertelt er alles over.
Groen en ruimte
‘Het idee werd geboren toen basisschool Het Woud verhuisde naar nieuwbouw,’ vertelt Marike, beleidsmedewerker Onderwijs, Kinderopvang en Zorg. ‘We onderzochten de opties voor de gymlessen. Daarbij dacht de vakleerkracht lichamelijke opvoeding proactief mee en zij zei: we moeten meer naar buiten met de leerlingen. Die mening deelden wij.’ Ze vertelt dat Rijnsaterwoude een klein dorp is in een landelijke omgeving. Kortom: veel groen en ruimte. ‘In zo’n setting denk je ook sneller aan buiten zijn en daar bewegen. Bovendien voelt logisch om ervoor te zorgen dat een gebouw past bij de omgeving. Deze school heeft bijvoorbeeld ook een tiny forest. Dus als er dan een concept is dat het buiten zijn met bewegen combineert, zoals de Buitengymzaal, dan voelt dat als een match.’
Goede onderbouwing
Ondanks het enthousiasme van de school en de gemeente – Marike werkte bij de realisatie van de Buitengymzaal nauw samen met de beleidsmedewerker Sport - was niet iedereen direct overtuigd van het idee. ‘Sommige gemeenteraadsleden hadden vragen. Ze dachten: gaat dat wel goed? Het is natuurlijk wel iets nieuws.’ Toch lukte het om de gemeenteraad mee te krijgen. ‘Raadsleden maken keuzes op basis van argumenten en visie. Je moet je idee dus allereerst goed kunnen onderbouwen. Als je met een concept als de Buitengymzaal aan de slag wilt, moet je laten zien dat je daarmee volwaardig bewegingsonderwijs kunt geven: dat het team de buitenlessen professioneel kan verzorgen en dat alle onderdelen aan bod komen.’
Gezamenlijke visie
Om naast een goede onderbouwing een sterke visie te creëren, overlegden de beleidsmedewerkers veel met het schoolbestuur en de schooldirecteur, samen met Nijha. ‘We onderzochten: welke mogelijkheden passen zowel bij de schoolvisie als de gemeentelijke visie?’ Daarbij keken ze verder dan de domeinen van sport en onderwijs. ‘Zo hebben we vanuit Maatschappelijk Vastgoedbeleid de laatste jaren onderzocht hoe we minder geld in stenen kunnen stoppen en meer in activiteiten. Bij alle maatschappelijke gebouwen keken we: wordt het voldoende benut, en zo niet, welke combinaties zijn er mogelijk? Ook vanuit dit oogpunt past de Buitengymzaal bij de gemeentelijke visie.’ Uiteindelijk leverden alle gesprekken een plan op waar iedereen achterstond. ‘Daardoor konden we naar de raad toe uitdragen dat de Buitengymzaal niet zomaar zou worden neergezet omdat het zo vernieuwend en leuk is, maar dat het initiatief breed gedragen wordt: door het schoolbestuur, het team, de gemeente. Dat raad ik echt aan: trek als beleidsmedewerker nauw op met de school. Zorg voor een gezamenlijke visie en deel die visie vóóraf.’
Gemeenschapsgeld
Wat ook hielp om de gemeenteraad te overtuigen: de keuze voor een open Buitengymzaal die vrij toegankelijk is. ‘Zo’n faciliteit zet je neer met gemeenschapsgeld, dus hoe mooi is het als de gemeenschap er gebruik van kan maken?’ Bovendien zijn er plannen om de Buitengymzaal in te zetten voor nieuw aanbod. ‘We willen bewegen stimuleren, vooral onder mensen die dat uit zichzelf niet doen. Daarom starten we voor hen binnenkort met een beweegprogramma in de Buitengymzaal, in samenwerking met de combinatiefunctionaris.’ Volgens haar zet ook het Rijk steeds meer in op gezondheid en leefstijl. ‘Mensen zitten te veel en bewegen onvoldoende. Het is een enorme gezondheidsuitdaging die alleen maar toeneemt de komende decennia. Juist daarom is het zo belangrijk om van jongs af aan meer te bewegen en ook meer buiten te zijn.’ Andere gemeenten raadt ze dan ook aan om met díe blik te kijken naar concepten zoals de Buitengymzaal en het verdelen van budgetten. ‘Als je meer inwoners en zeker kinderen in beweging krijgt met dit soort innovaties, levert dat op korte én lange termijn zoveel gezondheidswinst op. Bovendien bespaar je ook nog eens veel kosten in de toekomst. Gelukkig was onze gemeenteraad hier ook wel van overtuigd.’
Kamervragen
Het was overigens niet alleen de gemeenteraad die overtuigd moest worden; zelfs vanuit de Tweede Kamer kwamen kritische vragen. ‘Tja, ook voor hen is het nieuw. De twijfel was: bewegen de kinderen hiermee wel goed en voldoende? We hebben de vragen beantwoord vanuit het onderwijs en vanuit onze eigen expertise. Ook Nijha heeft een onderbouwing gegeven die aantoonde dat de Buitengymzaal aan alle voorwaarden voldoet.’ Marike vindt het vooral belangrijk dat mensen begrijpen dat dit een professionele gymzaal is, alleen dan open en in de buitenlucht. ‘Combineer dat met een docent die de lessen vakkundig verzorgt, en je hebt alles wat je nodig hebt. Dat hebben we gelukkig goed duidelijk kunnen maken.’
Positief voorbeeld
Sterker nog: met de aangescherpte urennorm in het bewegingsonderwijs verandert Rijnsaterwoude juist in een positief voorbeeld. ‘Eerst maakte de coronaperiode het voordeel van buiten gymmen al heel zichtbaar, en nu komt daar de nieuwe norm bovenop: met Buitengymzalen is het gemakkelijker om alle kinderen voldoende uren gymles aan te bieden. Ik merk dat we veranderen van een kritisch bevraagde noviteit in een voorloper.’ De officiële opening van de Buitengymzaal zal dit voorjaar plaatsvinden en dan wordt ook de vragensteller uit de Tweede Kamer uitgenodigd. ‘Ik ben ervan overtuigd: iedereen die dit met eigen ogen ziet, begrijpt waarom het werkt.’ Dan voegt ze er lachend aan toe: ‘En wordt jaloers!’
Trots
Heeft Marike nog een laatste tip aan andere gemeenten? ‘Kom vooral kijken! En neem ook gerust contact met ons op.’ Ze is even stil en voegt er dan met een grote glimlach aan toe: ‘Ik ben echt heel trots op wat we hier hebben neergezet.’