Bewegen op het schoolplein in het voortgezet onderwijs

Met het afsluiten van de basisschool en start op het voortgezet onderwijs veranderen kinderen. Van de oudsten op school zijn ze ineens weer de jongsten, de sociale setting is anders en de hormonen spelen op. Allemaal ingrediënten die invloed hebben op hoe kinderen zich gedragen op school. Opeens is het niet meer ‘chill’ om te schommelen, al zal elke middelbare scholier dat nog graag doen. Om ze te verleiden tot bewegen is meer nodig dan het plaatsen van een pannakooi, of tafeltennistafel. Wat brengt jongeren wél in beweging?

De ‘stenen’ praktijk

Waar het bij basisscholen heel gebruikelijk is om schoolpleinen beweegvriendelijk in te richten, is de buitenruimte bij het voortgezet onderwijs wat betreft bewegen jarenlang buiten beeld geweest. De buitenruimten rondom scholen voor voortgezet- en beroepsonderwijs zijn vaak stenig en de nadruk lag met name op ontmoeten. Vaak in de vorm van zit- en hangplekken. Opvallend, omdat we juist deze doelgroep aan het bewegen willen krijgen en houden. Gelukkig zien we een trend dat scholen voor voortgezet onderwijs - naast het bewegingsonderwijs en de sportkennismakingslessen - initiatieven nemen om jongeren meer in beweging te krijgen. Hoe pak je dat aan?

Vraag jongeren naar hun behoefte

Het is een open deur: maar haal actief wensen en ideeën op bij de leerlingen zelf. Dat levert de meest waardevolle input op om tot een succesvolle beweeg-actieve inrichting te komen. Betrek leerlingen uit meerdere leerjaren vanaf de eerste plannen. Laat ze meepraten, maar geef ze vooraf ook de kaders waarbinnen beweegactiviteiten plaats kunnen vinden (locatie, budget, ...). Ervaring leert dat leerlingen graag mee willen denken. Om hen te helpen bij het stellen van prioriteiten, kun je hen vragen om hun wensen en hun eisen in aparte lijstjes op te schreven. Voorkom dat begeleiders vanuit hun eigen perspectief gaan sturen.

Van visualisatie naar ontwerp

Abstract denken is best lastig voor leerlingen. Wat helpt om hun wensen vorm te geven, is hen een maquette of model te laten maken. Dat dwingt de jongeren om na te denken over proporties en functies in relatie tot de beschikbare locatie(s). Dit onderdeel zou onderdeel kunnen zijn van de lessen binnen de creatieve vakken.

Op basis van de wensen en ideeën die je ophaalt, kan een landschapsontwerper een vlekkenplan maken. Daarmee breng je de grove indeling van de locatie in beeld, inclusief verkeersstroken (fietsen, logistiek, enz.). Vervolgens ga je via een voorlopig ontwerp naar een definitief ontwerp. 

Wat vraagt het van de school en docenten

Accepteer dat wat leerlingen graag willen, lang niet altijd past bij de ideeën die de school heeft bij de pleininrichting. Beoordeel de ideeën vooral op basis van de aangegeven kaders. Daarmee voelen leerlingen zich serieus genomen en zullen ze na de realisatie ook ‘staan’ voor de gekozen oplossing. En … ‘goed voorbeeld doet goed volgen’. Hoe gaaf is het om op het plein een buitenklas te realiseren, of om op vrijdagmiddag als docenten samen met de leerlingen actief te zijn? Van een sport-battle tot chillen in de hangmatten. 

3 extra tips bij het proces van schoolpleininrichting

• Betrek al in een vroeg stadium een professional voor het ontwerp. Deze kan de wensen vertalen in een juiste zonering, zodat de verschillende pleinfuncties elkaar niet in de weg zitten en de invulling aansluit op de uitgangspunten en wensen.

• Bewegen is belangrijk maar neem in de plannen ook mee dat het plein prettig is om te verblijven en houd bij zitplekken ook rekening met mogelijkheden om buiten te studeren.

• Is extra financiering nodig, begin dan vroegtijdig met een aanvraag bij fondsen, de doorlooptijd kan aardig oplopen.

Best practices

Het Assink Lyceum in Neede doorliep bovenstaand traject. De inrichting is heel anders geworden dan op de meeste schoolpleinen aanwezig is. Maar: het doet recht aan de ideeën die naar voren kwamen tijdens de participatiesessies met leerlingen en docenten. Een mooi voorbeeld dat leerlingen uit het voortgezet onderwijs best nog willen bewegen op het schoolplein, maar dan wel op basis van wat hén boeit.

Het VMBO Helicon uit Kesteren heeft een Sport- en Fitnesstuin gerealiseerd bij de school. Met outdoor fitnesstoestellen, een pannaveld en interactief stoepranden. Leerlingen vinden het geweldig en zijn meer gaan bewegen in de buitenlucht. 

Onderwijscentrum ’t Roessingh in Enschede, voor kinderen met een beperking, koos bewust voor een aangepast Cruyff Court met daaromheen beweegaanleidingen. Zo kunnen meerdere activiteiten naast elkaar plaatsvinden en is er ruimte voor differentiatie. Ook de omliggende wijk maakt er dankbaar gebruik van.

Onderwijscentrum ’t Roessingh in Enschede, voor kinderen met een beperking, koos bewust voor een aangepast Cruyff Court met daaromheen beweegaanleidingen. Zo kunnen meerdere activiteiten naast elkaar plaatsvinden en is er ruimte voor differentiatie. Ook de omliggende wijk maakt er dankbaar gebruik van.